De menselijkheid van machines

Joost Rekveld - #43.2

 

Joost Rekveld - #43.2

‘Palm Top Theater’ – Tentoonstelling in V2 Rotterdam. Te zien: 22 januari t/m 13 februari 2011

 

Veruit het grootste werk in de tentoonstelling ‘Palm Top Theater’ in het Instituut voor instabiele media V2 is van de hand van de Rotterdamse experimentele filmmaker Joost Rekveld (1970). Waar de andere kunstenaars hun werk wel degelijk op palmtops tonen, speciaal geprepareerd iPhones en iPads, is het werk van Rekveld te zien op een forse flatscreen. Hoezo palmtop?  Maar ondanks de stevige  afmetingen heeft het werk toch een zekere intimiteit. En precies dat is waar de makers van de tentoonstelling naar op zoek zijn. Hoewel zelf onderdeel van het Rotterdamse filmfestival dient de tentoonstelling vooral als tegenwicht tegen het optische geweld van de megaschermen. Hoe groter hoe beter lijkt hier het motto.


De makers van ‘Palm top Theater’ zoeken naar een hernieuwde intimiteit van de beleving van het bewegende beeld, vergelijkbaar met de eerste filmvertoningen op de kermis. Hierbij gebruiken ze de palmtop schermen niet op de gebruikelijke manier. De iPhones en de Ipads zijn voorzien van een opzetstuk van de Japanse media-artiest Jitsuro Mase. Deze accessoire bestaat uit een drietal half doorzichtige spiegels die schuin op het beeldscherm staan. De iPhone of iPad kan je dan gewoon plat op je hand leggen en je kijkt dan als het ware in de voorkant van het opzetstuk als in een kijkdoos waarin het scherm wordt gereflecteerd in de drie halftransparante wanden. Dit veroorzaakt net zo als bij een kijkdoos een aardige 3d illusie.

 

Joost Rekveld - Palm Top Theater


Zo ook de flatscreen van Rekveld. Deze ligt weliswaar op een stevige sokkel, maar het gevoel dat je stiekem in een kijkdoos staat te gluren is er niet minder om.  Het werk, getiteld #43.2, is een abstracte film met een soundtrack die via een koptelefoon te horen is. Het drievoudige beeld bestaat uit verkleurende patronen die zich als een soort kosmische explosies vanuit meerder punten ontwikkelen en elkaar beïnvloeden op de punten waar ze elkaar raken. Doordat er een subtiel verschil is tussen de beelden op de drie wanden is de illusie van diepte bijzonder groot. Je waant je als het ware in een levend universum. Op de soundtrack zijn kosmische geluiden te horen die hier en daar corresponderen met de bewegende patronen. Dwars door deze geluiden klinkt ook een opgewonden aanvoelende dialoog in een taal die moeilijk is thuis te brengen.
Het totaal duurt niet langer dan een minuut of vijf, waarna de bewegende patronen met een plotselinge flits uitdoven. Eén van de eindtitels geeft aan dat de gesproken dialoog afkomstig is uit de vertaling van de film ‘The Matrix’ in het Telugu, de officiële taal van de deelstaat Andhra Pradesh in India.

 

Joost Rekveld - aftiteling

 

Door deze schijnbaar terloopse  aftiteling  worden Rekvelds beelden, als in een tweede naflits, in één klap opgeladen met de verbluffende associatie dat we hier een glimp hebben opgevangen van de wereld zoals deze op zichzelf is. Een ware wereld verborgen achter de Hinduïstische sluier van de Maya, de illusie van de wereld van alledag. Niet toevallig beschouwt Rekveld het componeren van abstracte beelden analoog aan het componeren van muziek. Zoals Schopenhauer in de muziek onze  grauwe alledaagse wereld van zijn sluier kon ontdoen, zo kan Rekveld dat nu in zijn abstracte beelden. Hiermee heeft hij een overstijgende articulatie bereikt met zijn werk dat begon met simpele mechanische principes zoals in #3 uit 1994. Hierin werden de frames voor de film beschreven met een simpele lichtbron op een chaotisch bewegend mechaniek.

 

Joost Rekveld - #3

 

Daarna verschoof zijn onderzoek naar optische principes en vervolgens mathematische principes, zoals bijvoorbeeld in #11, Marey <> Moire uit 1999. Hierin wordt de tijd door middel van mathematische interferentiepatronen in ruimte omgezet.

 

Joost Rekveld - #11

 

Dit alles komt nu samen in het project #43.2 dat volledig in software is opgebouwd. Met zijn eigenhandig ontwikkelde idioom kan hij nu met special effects software zoals voor het eerst in de Star Trek films werd gebruikt zijn eigen beeld van een levend universum scheppen. Dat was al eerder te zien in het multidisciplinaire dansstuk ‘OUTIS’ van Emio Greco | PC en het Nieuw Ensemble. Rekveld verzorgde hierbij het videobeeld. In deze voorstelling beïnvloedt de danser met zijn bewegingen zowel de muziek als het beeld.

 

Joost Rekveld - OUTIS

 

In #43.2 toont Rekveld een zelfde organisch universum, maar nu volledig geprogrammeerd. Mens en machine vloeien samen in wat een diepere werkelijkheid lijkt te zijn, of zoals Rekveld het zelf stelt: “Ik kan God spelen, deeltjes als atomen maken”. En dat alles als ware het in de palm van je hand.

 

Hans van Dam