Bonheurs sierlijke enscenering van ‘Onder Melkwoud’ werkt verrassend goed

‘Onder Melkwoud’ door Bonheur theaterbedrijf Rotterdam. Bijgewoond: 29 januari 2010 in het Bonheur Theater. Daar nog te zien t/m 28 februari.
 
Hoeveel interpretaties van het dichterswoord “melkwoud” zou je kunnen geven? In het in 1953 als “spel voor stemmen” voor de BBC radio geschreven stuk met 66 karakters neemt de auteur Dylan Thomas de kernduidingen al voor eigen rekening. In het uitbundig opgevoerde kinderspelletje “Kus Gwenny in het melkwoud of geef mij een penny” is de Freudiaanse duiding van dit droombos direct voorhanden. Maar anders dan het onbehagen dat Freud erbij meent te ontdekken viert de dichter Thomas de romantische vitaliteit van het leven zoals het zich in alledaagse vorm aandient. Hij laat zelfs de dominee van het dorpje in Wales, waarvan we de bonte stoet bewoners met al hun dromen in een etmaal voorbij zien trekken, jubelen: “Gans goed of slecht is 't niet, ons leven, dat gij ons bij het Melkwoud hebt gegeven. Maar gij zult, ik weet het, van onze daden/ de goede zijde zien en niet de kwade.”
In de gevierde vertaling van Hugo Claus is de romantische vitaliteit van het hoorspel tijdloos overeind gebleven. Het zelfdragende stemmenstuk is dan ook bij uitstek geschikt om met gesloten ogen tot je te nemen. Elke enscenering zou in feite overbodig zijn, zelfs wel eens hinderlijk kunnen afleiden. Dat Bonheur het desondanks aandurft een uitbundige enscenering neer te zetten is opmerkelijk. Maar deze enscenering is dan ook even fraai als doordacht.
Het stuk begint, evenals de tekst suggereert, in het pikkedonker. Met gedragen stem vervoert verteller Ruurt De Maesschalck de toeschouwer geleidelijk naar de eerste lichtstralen. Als het ochtendgloren blauwig neerdaalt liggen de vier andere stemmenvertolkers nog op de zwartspiegelende vloer, badend in hun ochtenddromen. Een lastige positie voor de voordracht, maar de acteurs slagen er wonderwel in. Om hen heen liggen op de vloer wonderlijk gevormde bundels metalen staven. Als het leven in het stadje langzaam in beweging komt ontvouwen zich de bundels staven tot een zestal ruimtelijke sculpturen: de ene als een pauwenstaart, de andere als een intieme schuilhut of een sierlijk gewelf. Dit dynamisch toneelbeeld van Jasper Niens is wederom uiterst inventief en vult meesterlijk aan in plaats van te hinderen. Evenzo de kostuums van Sergio Cruz Ramirez: dynamisch en veelvormig. In het spel van de acteurs blijft de draging van de tekst weelderig overheersen en zijn mimiek en gebaren eveneens een natuurlijk aanvulling zonder de poëtische taalconstructies in de weg te zitten. Dat is knap gedaan. Het begint dan ook inmiddels de expertise van Bonheur te worden om het krachtenspel van taal, beelden en verbeelding af te tasten en in balans te brengen.
Toont de bonte stoet van karakters in het schilderachtige Wales van Thomas “Klokken zonder wijzers die de tijd naar buiten rammelen zonder te weten hoe laat het is”, de enscenering van Bonheur schept daarbij nog eens een glimp van het omsluitende melkwoud dat als een ademzucht opzwelt en weer dichtvouwt, daarbij de eeuwigheid aanrakend.

Hans van Dam

Speellijst op www.bonheur.nl