Ultiem vervreemdend seksonderzoek in gevaarlijk experimentele vorm

'Reigen ad lib' door Dood Paard. Bijgewoond: 14 november 2009 in Frascati. Daar nog te zien t/m 17 november. Daarna op tournee in Nederland en Vlaanderen t/m 13 februari 2010 (foto's: Sanne Peper)


"Ik draag nooit een broekje, Lou Salomé trouwens ook niet" roept de jongedame uit. De jongeheer die haar ruw aan het ontkleden is had zojuist nog een affaire met een kamermeisje, dat net daarvoor een avontuur had met een soldaat in het Donaupark, terwijl de soldaat op zijn beurt net door een hoer werd afgewerkt in een donkere Weense steeg.
'Reigen', het schandaalstuk uit 1897 van Arthur Schnitzler, brengt een 'grande parade' aan onbehaaglijke seks uit het Wenen van 1900. Freud's onbehagen in de cultuur en Nietzsche's moraalkritiek kijken geïnteresseerd over de schouders van de huichelende sekspartners mee.
De theatrale vorm die 'Dood Paard' gebruikt voor dit intuïtieve denkstuk over instinct en moraal is opmerkelijk. De tien verschillende scènes spelen zich wankelend af op een vierlaags vierkant van morsige matrassen, halverwege door vitrage gescheiden in een voor- en achtertoneel. De spelers overacteren in toenemende mate naar een steeds groter wordende farce. Van achter de vitrage worden attributen voor de scènes uitgereikt en ingenomen, commentaar geleverd en af en toe ingegrepen. Verder worden alle omhelzingen en zoenen op afstand van elkaar gespeeld. En de uiteindelijke daad, in het originele stuk van Schnitzler aan de verbeelding overgelaten, is bij Dood Paard een op de vitrage geprojecteerde montage van scènes uit pornofilms met een snelle drumsolo, zo rap aan elkaar geplakt dat de afstand tot de beelden maximaal wordt terwijl het toch heel herkenbaar blijft.
Dit alles schept zoveel afstand tot de inhoud dat we werkelijk aan gene zijde van instinct en moraal belanden. Dat is heel knap gedaan, maar het heeft wel een schaduwkant. Met zo'n analytische aanpak moet je wel echt je best doen om er bij te blijven. Ondanks de toenemende kluchtigheid wordt het daarom een beetje monotoon. Het publiek wordt duidelijk wat onrustig. 'Dood Paard' heeft hier rekening mee gehouden door nachtclubtafeltjes met glazen en kruikjes witte wijn tussen de stoelen in de zaal te zetten, maar optimaal lijkt dit niet te werken.
Toch is het zorgvuldig geconstrueerde onderzoek buitengewoon waardevol. Waar staan wij nu eigenlijk met ons onbehagen in de cultuur, die eigenlijk alleen nog maar gaat over puberale media en consumeren? 'Dood Paard' roert interessante dingen aan in een gevaarlijk experimentele vorm.


HANS VAN DAM

speellijst op www.doodpaard.nl